Onderzoek vrijwilligerswerk

Uit de nationale DOE-meter, een onderzoek naar vrijwilligersengagement van Indiville, Bpact en Give a Day, blijkt dat vrijwilligers in België het werk doen van 290.000 voltijdsen. Daarmee zitten ze ook meteen aan de limiet van wat mogelijk is. De voornaamste motivatoren om aan vrijwilligerswerk te doen, zijn de interesse in de activiteit en het goede gevoel dat mensen erbij krijgen.

In november en december 2022 deden Indiville, Bpact en Give a Day, met de steun van de Koning Boudewijnstichting en de Nationale Loterij, een nationaal onderzoek naar vrijwilligerswerk, engagement en het verenigingsleven. De studie gebeurde bij een representatief staal van de Belgische bevolking (2.200 respondenten). Daarnaast werden 20.400 Belgische vrijwilligers bevraagd over de organisatie waarvoor ze vrijwilligerswerk doen.

8 op 10 Belgen engageren zich

Op jaarbasis engageren bijna 8 op 10 Belgen (78%) zich op een of ander manier. Er wordt vooral (37%) gewerkt als vrijwilliger in of voor een vereniging of organisatie (zoals een vzw, de mutualiteit, de school, een festival, een evenement, een gemeentelijk project etc.). Daarnaast helpen ook heel wat Belgen (33%) regelmatig mensen binnen of buiten de familie en/of vriendenkring (bv. mantelzorg en burenhulp). 12% besteedt tijd aan andere goede doelen, maar niet in of voor een vereniging, organisatie, school of gemeentelijk project.

Bijna de helft van de Belgen (47%) is lid van een vereniging of organisatie. 51% schenkt geld en/of goederen aan goede doelen.

De activiteit en het goede gevoel zijn de belangrijkste motivatoren

De voornaamste motivatie om vrijwilligerswerk te doen zijn de interesse in de activiteit (85%) en het goede gevoel (80%) dat mensen hierbij kunnen krijgen. Daarna volgt de verantwoordelijkheidszin voor anderen (72%).

Tijd is de grootste spelbreker

80% van de vrijwilligers is tevreden met de tijd die ze aan vrijwilligerswerk kunnen besteden. Toch blijkt dat velen te weinig tijd hebben (26%), of vinden dat ze er te veel tijd instoppen (20%). Vooral het vinden van het juiste evenwicht met de tijd voor familie en werk (33%) is, naast praktische elementen (zoals verplaatsingen) (24%), het moeilijkste aan vrijwilligerswerk.

“Mensen spenderen 161 uur per jaar aan vrijwilligers, terwijl ze er eigenlijk maar 157 uur per jaar kunnen insteken”, zegt Jo Steyaert van Indiville. “Anders gezegd: de gemiddelde vrijwilliger zit over zijn limiet. Tijdsgebrek is ook de belangrijkste reden om te stoppen. Gezondheid komt op de tweede plaats (23%).”

Vrijwilligers identificeren zich meer met de taak dan met de organisatie zelf

86% van de vrijwilligers is tevreden met het soort taken die ze doen. Vrijwilligers identificeren zich iets meer met de taak (69%) die ze opnemen dan met de organisatie zelf (63%). Toch zijn ze trouw aan hun organisatie. Een groot deel wil lang verbonden blijven aan dezelfde organisatie (80%) en zal niet zomaar hoppen tussen organisaties om een zinvollere taak te krijgen (72%). 62% geeft zelfs aan dat, welke taak ze ook krijgen, ze zich zullen blijven engageren voor dezelfde organisatie.

Slechts 20% van de niet-vrijwilligers wil geen vrijwilligerswerk doen

63% van de bevolking doet op jaarbasis geen enkele vorm van vrijwilligerswerk. Ook bij niet-vrijwilligers is tijdsgebrek (47%) de hoofdreden om er niet aan te beginnen. Daarnaast blijkt het voor veel mensen (39%) onmogelijk om zich op regelmatige basis in te zetten. Als organisaties deze groep mensen toch willen aanspreken, dan moeten ze in de eerste plaats goed georganiseerd zijn (78%). Daarnaast vinden mensen het belangrijk dat ze kunnen kiezen op welk moment ze aan vrijwilligerswerk willen doen en moet kortstondig engagement mogelijk zijn.

Positief is dat amper 20% van de niet-vrijwilligers zegt geen vrijwilligerswerk te willen doen. Onder niet-vrijwilligers zit een groot potentieel, namelijk het werk van 93.519 voltijdse banen.

Organisaties moeten efficiënter werken en de tijd van vrijwilligers beter bewaken

Volgens het onderzoek moeten vrijwilligersorganisaties efficiënter werken en de tijd van vrijwilligers beter bewaken. Organisaties moeten in de eerste plaats goed georganiseerd zijn (82%), gevolgd door legitiem, toegankelijk en plezierig zijn (79%). Daarnaast moeten ze ook nog interessante ervaringen opleveren en flexibel zijn voor 69%. De lat ligt dus erg hoog.

Hoe niet-vrijwilligers overtuigen?

De volgende zaken kunnen helpen meer mensen te overtuigen om vrijwilligerswerk te doen of de juiste plek voor hen te vinden:

• Een online databank en digitaal vrijwilligersloket: een digitaal overzicht van vrijwilligersorganisaties en -projecten in de gemeente waar mensen zich kunnen aanmelden (49%).
• Een vrijwilligers- en verenigingsbrochure: een offline overzicht van vrijwilligersorganisaties en -projecten in de gemeente waar mensen zich kunnen aanmelden (33%).